1. Nguồn gốc: Áp cao Xi-bia.Gió mùa Đông Bắc bản chất là khối không khí cực đới lục địa (NPc), xuất phát từ áp cao Xi-bia di chuyển xuống nước ta. Áp cao Xi-bia là một áp cao nhiệt lực hình thành theo mùa, rất lạnh và khô, nhiệt độ trung bình mùa đông xuống khoảng -15 đến - 40 độ C. Cao áp này xuất hiện từ tháng 9, tăng dần về khí áp và cực đại vào tháng 1, có thể làm lu mờ sự hoạt động của áp cao cận chí tuyến bán cầu Bắc.
1. Nguồn gốc: Áp cao Xi-bia.Gió mùa Đông Bắc bản chất là khối không khí cực đới lục địa (NPc), xuất phát từ áp cao Xi-bia di chuyển xuống nước ta. Áp cao Xi-bia là một áp cao nhiệt lực hình thành theo mùa, rất lạnh và khô, nhiệt độ trung bình mùa đông xuống khoảng -15 đến - 40 độ C. Cao áp này xuất hiện từ tháng 9, tăng dần về khí áp và cực đại vào tháng 1, có thể làm lu mờ sự hoạt động của áp cao cận chí tuyến bán cầu Bắc.
Tin này được phát trong trường hợp có không khí lạnh tăng cường nhưng có khả năng làm cho nhiệt độ trung bình ngày ở vùng đồng bằng, trung du Bắc Bộ giảm xuống dưới 150C và có khả năng kéo dài từ 2 ngày trở lên.
Diễn biến thời tiết trong 24 giờ qua: 24 giờ qua, thời tiết các địa phương trong tỉnh phổ biến nhiều mây, có mưa nhỏ vài nơi, trời rét đậm.
Hiện nay, ở phía Bắc có một bộ phận không khí lạnh đang di chuyển xuống phía Nam.
Dự báo diễn biến không khí lạnh trong 24 - 48 giờ tới: Khoảng chiều và đêm mai (11/12), không khí lạnh sẽ ảnh hưởng đến thời tiết các địa phương trong tỉnh. Gió Đông Bắc mạnh cấp 2 - 3.
Do ảnh hưởng của không khí lạnh, đêm nay và ngày mai các địa phương trong tỉnh tiếp tục có mưa nhỏ ở nhiều nơi. Trời rét đậm. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này phổ biến từ 11 - 13oC, vùng núi cao có nơi dưới 10oC.
Khả năng tác động đến môi trường, điều kiện sống, hạ tầng cơ sở, các hoạt động kinh tế - xã hội.
Gió mùa là loại gió thổi theo mùa (ở thời gian nhất định) trong một khu vực.
GS.TS Nguyễn Lân Dũng cho biết, vào mùa đông, nhiệt độ trên biển cao hơn nhiệt độ trên đất liền, mà không khí luôn chuyển động từ vùng không khí lạnh sang vùng không khí nóng.
Do đó, gió mùa mùa đông có nguồn gốc từ trung tâm áp cao Siberia thổi xuống, vào nước ta từ hướng Đông Bắc nên được gọi là gió mùa Đông Bắc.
Hiểu đơn giản, vào mùa đông, Miền Bắc chịu tác động của khối khí lạnh phương Bắc thổi theo hướng đông bắc, thường gọi là gió mùa Đông Bắc.
Nói thêm về gió mùa, gió mùa Tây Nam là khối không khí thổi từ biển vào đất liền. Gió có nguồn từ áp cao Nam Ấn Độ Dương. Gió có tính chất nóng ẩm, dễ gây mưa. Gió mùa Tây Nam hoạt động từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm.
Theo Trung tâm Khí tượng Thủy văn quốc gia, tùy theo tình hình cụ thể của từng đợt không khí lạnh, có hoặc không kèm theo front lạnh, thì phát tin dự báo không khí lạnh theo các tiêu đề như sau:
Không khí lạnh có khả năng xâm nhập xuống nước ta, làm thay đổi căn bản hệ thống gió đã tồn tại từ trước thành gió hướng lệch bắc, gây ra gió mạnh từ cấp 6 trở lên và kéo dài quá 3 giờ ở trên Vịnh Bắc Bộ (và ngoài khơi Trung Bộ);
Hoặc khi không khí lạnh có khả năng xâm nhập đến miền Bắc nước ta, làm thay đổi căn bản hệ thống gió đã tồn tại từ trước thành gió hướng lệch về bắc (không xét tốc độ gió), đồng thời làm thay đổi rõ rệt về thời tiết ở một khu vực: chuyển đầy mây, diện mưa tăng lên đột ngột và nhiệt độ trung bình ngày giảm 3 - 5 độ trở lên đối với trên một nửa số trạm trong ít nhất một khu vực;
Hoặc làm thay đổi căn bản hệ thống gió đã tồn tại từ trước thành gió hướng lệch về bắc (không xét tốc độ gió), đồng thời gây mưa rào và dông diện rộng ở một khu vực, có thể có gió giật mạnh trên cấp 6 hay tố, lốc, mưa đá... và nhiệt độ tối cao giảm 5 - 7 độ trở lên đối với trên một nửa số trạm trong ít nhất một khu vực.
Tin gió mùa Đông Bắc được phát ra khi không khí lạnh có khả năng xâm nhập đến miền Bắc nước ta, làm thay đổi căn bản hệ thống gió đã tồn tại từ trước.
Được phát ra giống như khi phát gió mùa đông bắc kể trên, nhưng nếu thấy đợt không khí lạnh có khả năng làm cho nhiệt độ trung bình ngày ở vùng đồng bằng, trung du Bắc Bộ giảm xuống dưới 15 độ (rét đậm và rét hại) và có khả năng kéo dài từ 2 ngày trở lên.
Tin này được phát trong trường hợp có không khí lạnh tăng cường xuống nước ta. Trong khi ở các tỉnh phía bắc đang tồn tại không khí lạnh, hướng gió chưa thay đổi (vẫn gió hướng lệch bắc), nhưng tốc tộ gió đã tương đối suy yếu, ngoài khơi gió đã giảm xuống dưới cấp 5, nhưng khả năng có một đợt không khí lạnh khác, lại gây ra gió mạnh từ cấp 6 trở lên và kéo dài quá 6 giờ ở trên Vịnh Bắc Bộ (và ngoài khơi Trung Bộ).
Các tên gọi: Gió mùa Đông Bắc được các nhà khí tượng gọi với nhiều tên khác nhau như: Gió mùa mùa đông, gió Đông Bắc.
Phạm vi có gió mùa Đông Bắc (chỉ tính riêng Việt Nam): Là Miền Bắc và Bắc Trung Bộ nước ta.
Ngoài ra, nó còn có tên gọi khác là “Gió chướng”. Đây là tên gọi địa phương của bà con nông dân ở Nam Bộ đối với gió mùa Đông Bắc và gió tín phong.